ALIMENTY
Alimenty - to obowiązkowe, regularne świadczenie, jakie rodzice są zobligowani zapewniać dziecku, które nie jest w stanie utrzymać się samodzielnie. Środki takie muszą dać dziecku możliwość utrzymania, a dotyczy to zapewnienia mu wyżywienia, odzieży, mieszkania, leczenia, wykształcenia, a także środków higieny osobistej, środków zaspokajających potrzeby kulturowe, wypoczynek i rozrywkę.
Kiedy rodzice zobowiązani są do płacenia alimentów na dzieci?
Rodzice zobowiązani są do płacenia alimentów na dziecko, które nie jest jeszcze w stanie utrzymać się samodzielnie, chyba że dochody z majątku dziecka wystarczają na pokrycie kosztów jego utrzymania i wychowania (artykuł 133 § 1 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego).
Przesłanką obowiązku alimentacyjnego rodziców względem dziecka jest niezdolność dziecka do samodzielnego utrzymania się. Obowiązek ten powstaje z chwilą urodzenia się dziecka i wygasa, gdy dziecko się usamodzielni. Uzyskanie pełnoletniości nie kończy tego obowiązku w sytuacji, gdy dziecko się uczy lub nie jest w stanie utrzymać się samodzielnie. Obowiązek ten nie wygaśnie nigdy, gdy dziecko nie jest w stanie utrzymać się samodzielnie wskutek choroby czy kalectwa.
Alimenty na pełnoletnie dziecko kontynuujące naukę
Z przyjęcia, że obowiązek alimentacyjny nie wygasa z chwilą osiągnięcia przez dziecko pełnoletniości wynika, że nie wygasa on również z chwilą osiągnięcia przez alimentowanego określonego stopnia wykształcenia. Jedyną miarodajną okolicznością uzasadniającą ustanie obowiązku alimentacyjnego jest okoliczność, czy dziecko jest w stanie samodzielnie się utrzymać.
O ile w przypadku dziecka małoletniego przesłanka braku możliwości samodzielnego utrzymania jest oczywista, o tyle w przypadku dzieci, które osiągnęły już pełnoletniość, należy brać pod uwagę to, czy wykazują chęć dalszej nauki, oraz czy osobiste zdolności i cechy charakteru pozwalają na kontynuowanie nauki.
Jeżeli jednak dziecko pełnoletnie, już przygotowane do pracy, zaniedbuje studia, z własnej winy nie zdaje w terminie właściwym egzaminów, zwłaszcza powtarza lata studiów, to obowiązek rodziców dalszego dostarczania środków utrzymania i wychowania ustaje!
Zwolnienie z obowiązku alimentacyjnego
Rodzice są zwolnieni od obowiązku alimentacyjnego względem dziecka w następujących przypadkach:
1. gdy dochody z majątku dziecka wystarczają na pokrycie kosztów jego utrzymania i wychowania,
2. gdy dziecko może zaspokoić swoje uzasadnione potrzeby z innych źródeł, w szczególności:
" z pobieranej renty rodzinnej (na podstawie przepisów o ubezpieczeniu społecznym),
" z dochodów uzyskiwanych z majątku rodzeństwa, z którym dziecko razem się wychowuje,
" z pobieranego stypendium,
" z uzyskiwanych zarobków w takim zakresie, w jakim powinno przyczyniać się do pokrywania kosztów utrzymania rodziny, jeżeli mieszka u rodziców.
Nie powodują ustania obowiązku alimentacyjnego następujące sytuacje:
" zawarcie przez dziecko małżeństwa - jeżeli nie jest ono jeszcze w stanie samodzielnie się utrzymać. W tym jednak przypadku zmienia się kolejność obowiązku alimentacyjnego - w pierwszej kolejności obciąża on współmałżonka, natomiast rodzice są zobowiązani dopiero wówczas, gdy nie jest on w stanie obowiązku tego wypełnić,
" niemożność samodzielnego utrzymania się dziecka pełnoletniego, wskutek jego niezdolności do pracy, choćby była ona spowodowana alkoholizmem czy narkomanią (tak: uchwała Sądu Najwyższego z dnia 31 stycznia 1986 roku, III CZP 76/85, OSNCP 1983, nr 1, poz. 4).
" niezdolność samodzielnego utrzymania się przez dziecko pełnoletnie, należycie przygotowane do wykonywania zawodu, które jednak nie może znaleźć pracy; dziecko musi jednak w tym przypadku wykazać, że znajduje się w niedostatku (tak: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 30 czerwca 1994 roku, III CRN, 63/94, niepublikowany);
" niemożność samodzielnego utrzymania się dziecka z powodu ułomności cielesnej, psychicznej czy nieuleczalnej choroby.
Obowiązek alimentacyjny każdego z rodziców względem dziecka istnieje niezależnie od tego, czy pochodzi ono z małżeństwa. Jeżeli dziecko urodziło się w związku pozamałżeńskim, obowiązek alimentacyjny istnieje od chwili urodzenia dziecka, a nie dopiero od jego uznania lub sądowego ustalenia ojcostwa.
Od kogo można żądać alimentów?
Od krewnych. Obowiązek alimentacyjny obciąża krewnych w linii prostej oraz rodzeństwo, zatem gdy popadło się w niedostatek można go dochodzić od: dzieci, wnuków, rodziców, dziadków, braci i sióstr. Kolejność, w jakiej zostali wymienieni powyżej krewni, nie jest przypadkowa, gdyż obowiązuje taka właśnie zasada pierwszeństwa - jeśli dochodzi się alimentów od dzieci, to nie można od wnuków, jeśli od wnuków, to nie można od rodziców itd.
Unikanie płacenia alimentów
Uporczywe uchylanie się od ciążącego obowiązku alimentacji i narażenie przez to osoby uprawnionej na niemożność zaspokojenia podstawowych potrzeb życiowych jest przestępstwem (art. 209 Kodeksu karnego).
Podstawa prawna:
" Ustawa z dnia 25 lutego 1964 r. - Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz. U. 1964 r., Nr 9, poz. 59, z późn. zm.),
" Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. 1964 r., Nr 43, poz. 296, z późn. zm.),
" Ustawa z dnia 25 lutego 1965 r. - Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz. U. z 2012 r. Nr 0, poz. 788, z późn. zm.),
" Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny (Dz. U. z 1997 r. Nr 88, poz. 553, z późn. zm).